Bài giảng lịch sử văn minh thế giới

LỜI NÓI ĐẦU BÀI MỞ ĐẦU I. Khái niệm sang trọng II. Các nền văn minh to trên nhân loại CHƢƠNG...View more

University trường Đại học kỹ thuật Xã hội với Nhân văn

Course lịch sử Ngoại giao Việt Nam

Uploaded by Nguyễn Thị Thanh HòaAcademic year

2021/2022


Students also viewed

<123doc> - bai-tap-va-bai-giai-kinh-te-vi-mo-lam-phat-va-that-nghiep THẢO LUẬN HỢP ĐỒNG 01 quản lí trị rủi ro cho dự án sản xuất xe hơi Vinfast của tập đoàn lớn Vingroup đái luận hoàn cảnh công nghiệp hóa, hiện nay địa hóa sinh sống Việt Nam hiện thời Test bank for Organizational Behavior 18th Edition by Robbins BÀI TẬP ghê TẾ VĨ MÔ - useful đái luận chủ nghĩa làng mạc hội kỹ thuật CHƯƠNG I Nhập môn kinh tế tài chính học vĩ mô GIÁO Trình TRIẾT HỌC MÁC Lênin Không chăm Toán thời thượng - Đại số tuyến tính

Related Studylists

# ok

Preview text


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠOTRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG

--------- o0o ---------

BÀI GIẢNG

LỊCH SỬ VĂN MINH THẾ GIỚI

GV: ThS. Nguyễn Văn Tuấn

Nha Trang, tháng 8 năm 2018

MỤC LỤC

Trang

Bài mở đầu : NHỮNG VẤN ĐỀ chung CỦA LỊCH SỬ VĂN MINH THẾ GIỚI .............. 1

Chương I : VĂN MINH BẮC PHI VÀ TÂY Á

I. VĂN MINH AI CẬP ......................................................................................................... 4

II. VĂN MINH LƢỠNG HÀ .............................................................................................. 7

III. VĂN MINH Ả RẬP .................................................................................................... 10

Chương II

VĂN MINH ẤN ĐỘ ......................................................................................................... 13

Chương III

VĂN MINH TRUNG QUỐC............................................................................................ 18

Chương IV

VĂN MINH ĐÔNG nam Á ............................................................................................ 23

Chương V

VĂN MINH HY LẠP VÀ LA MÃ CỔ ĐẠI .................................................................... 26

Chương VI

VĂN MINH TÂY ÂU THỜI TRUNG ĐẠI ..................................................................... 32

Chương VII

NỀN VĂN MINH CÔNG NGHIỆP ................................................................................. 37

Chương VIII

VĂN MINH THẾ GIỚI THẾ KỶ XX ĐẾN nay ........................................................... 44

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................................................... 51 Khi nói đến văn hóa là nói đến những thắng lợi của bé ngƣời chứ không hẳn là của từ nhiênăn hóa chịu hình ảnh hƣởng của xây dựng tự nhiên và xã hội qua thời gian. Văn minh là 1 trong lát cắt đồng đại của văn hóa, văn hóa khác văn minh mang ý nghĩa quốc tế trái đất có ý nghĩa về khía cạnh kĩ thuật cùng mặt văn hóa truyền thống vật chất. Vậy lộng lẫy chỉ bao gồm trình độ trở nên tân tiến về phương diện kĩ thuật technology tại một thời điểm nhất mực một khoanh vùng rộng mập hoặc thậm chí là của thế giới (Vd: Trống đồng). 2. Giải pháp nhận diện một nền văn minh* Văn hóa mở ra đồng thời với chủng loại ngƣời. Khi con ngƣời biết chế tạo ra giải pháp đá cũng là khi họ bắt đầu sáng tạo thành văn hóa. Dần dần, ngoài văn hóa vật chất, chúng ta còn sáng chế ra nghệ thuật, tôn giáo... Trên cửa hàng nền văn hóa nguyên thủy, đến giai đoạn nhất định, loại ngƣời bắt đầu tiến vào thời kì văn minh. Văn hóa và văn minh hầu hết là đông đảo giá trị vật hóa học và tinh thần do chủng loại ngƣời sáng chế ra trong các bước lịch sử, nhƣng văn hóa truyền thống và văn minh khác biệt ở chỗ: văn hóa là toàn thể những giá trị mà loài ngƣời trí tuệ sáng tạo ra từ khi loài ngƣời ra đời đến nay, còn đương đại chỉ là đầy đủ giá trị mà loài ngƣời sáng chế ra trong giai đoạn cải tiến và phát triển cao của buôn bản hội. Vậy thì giai đoạn cải cách và phát triển cao kia là tiến trình nào? Đó là quá trình có nhà nƣớc. Thông thƣờng vào thời kì thành lập nhà nƣớc thì chữ viết cũng xuất hiện, bởi đó văn hóa có một bƣớc cải tiến và phát triển nhảy vọt. Tuy nhiên do hoàn cảnh cụ thể, có một số nơi, khi cơ mà nhà nƣớc ra đời vẫn chƣa gồm chữ viết, nhƣng kia là phần nhiều trƣờng phù hợp không điển hình. 3. Các hiểu biết căn bạn dạng về những nền văn minh mập trên cầm cố giới* loại ngƣời thành lập và hoạt động cách phía trên hàng triệu năm, với từ kia loài ngƣời đã sáng tạo ra phần nhiều giá trị văn hóa vật chất và tinh thần. Những mãi đến ráng kỉ IV TCN, làng hội nguyên thủy bước đầu tan rã ở Ai Cập, nhà nƣớc ban đầu ra đời, từ kia loài ngƣời mới ban đầu bƣớc vào thời kì văn minh. Vào thời cổ kính (cuối TNK IV - đầu TNK III TCN) tới những thế kỷ SCN, ở phƣơng Đông tức là châu Á với ở Đông Bắc châu Phi tất cả 4 trung tâm cao nhã lớn, sẽ là Ai Cập, Lƣỡng Hà, Ấn Độ, Trung Quốc. Điểm chung rất nổi bật là cả 4 trung tâm thanh nhã này các nằm trên vùng rã qua của một con sông lớn. Đó là sông Nile làm việc Ai Cập, sông Ơ-phrat với Tiprơ sống Tây Á (Indu) và sông Hằng (Gauge) làm việc Ấn Độ, Hoàng Hà và Trƣờng Giang sinh hoạt Trung Quốc. Chính nhờ việc bồi đắp của những dòng sông béo này yêu cầu đất đai ở đa số nơi này trở đề nghị màu mỡ, nông nghiệp & trồng trọt có điều kiện cải cách và phát triển trong yếu tố hoàn cảnh nông cụ vẫn đang còn thô sơ, dẫn cho sự xuất hiện sớm của phòng nƣớc, vì đó, cƣ dân ở chỗ này sớm bƣớc vào thôn hội hiện đại và hơn thế nữa nữa sáng làm cho những sang trọng vô thuộc rực rỡ. Muộn hơn một ít, sinh sống phƣơng Tây đã xuất hiện nền tân tiến của Hy Lạp cổ đại. Nền tao nhã Hy Lạp gồm cơ sở thứ nhất từ thiên kỷ III TCN, nhƣng vượt trội cho nền tiến bộ Hy Lạp là những thành tựu từ khoảng thế kỉ VII TCN quay trở lại sau. Đến cụ kỷ V TCN, bên nƣớc La Mã bước đầu đƣợc thành lập, thừa kế và cải cách và phát triển nền lịch sự Hy Lạp, La Mã đoạt được Hy Lạp với tiếp đó đoạt được các nƣớc ảnh hƣởng văn hóa truyền thống Hy Lạp làm việc phƣơng Đông, thay đổi đế quốc to lớn hùng mạnh, duy nhất ở phƣơng Tây, thanh tao La Mã vốn chịu hình ảnh hƣởng của văn min Hy Lạp, vốn bao gồm cùng một phong cách, giờ đây lại hòa đồng làm cho một, đề xuất hai nền cao nhã này đƣợc gọi thông thường là tiến bộ Hy-La. Thanh tao Hy-La khôn cùng sán lạn, là cửa hàng của hiện đại châu Âu sau này. Nhƣng sau khi đế quốc La Mã khử vong, nền sang trọng đó bị lụi tàn, mãi đến cầm cố kỉ VI, đương đại phƣơng Tây mới bước đầu đƣợc phục hƣng cùng từ đó bắt đầu phát triển trẻ trung và tràn trề sức khỏe và liên tục cho tới ngày nay. Nhƣ vậy, trên quả đât có hai khu vực văn minh lớn: phƣơng Đông cùng phƣơng Tây. Ở phƣơng Đông: Thời cổ đại, phƣơng Đông gồm 4 trung tâm văn minh khủng là Ai Cập, Lƣỡng Hà, Ấn Độ, Trung Hoa. Thời trung đại cả Tây Á cùng Ai Cập đa số nằm trong phiên bản đồ đế

quốc Ả Rập cần phƣơng Đông chỉ còn lại 3 trung vai trung phong văn minh bự là Ả Rập, Ấn Độ và Trung Hoa. Trong số nền cao nhã ấy, thanh nhã Ấn Độ và trung hoa đƣợc phân phát triển liên tiếp trong quá trình lịch sử. Ngoài các trung tâm lộng lẫy lớn còn tồn tại những nền văn minh của những quốc gia bé dại và cũng từng thời kì lịch sử dân tộc nhƣ hiện đại sông Hồng, nền văn minh Đại Việt... - Ở phƣơng Tây, thời cổ điển chỉ gồm nền thanh nhã Hy-La, mang đến thời trung đại cũng chỉ có một trung trung khu văn minh chủ yếu là Tây Âu. ngoài những nền văn minh châu lục Á, Âu, Phi, ở châu mĩ trƣớc khi bị ngƣời da trắng chinh phục, tại Mehico cùng Peru thời nay đã từng sống thọ nền thanh tao của ngƣời Tontec (Tolteque), Adơtec (Arteque), Inca (Incas) và Maya (Mayas). Đến thời cận đại, dó sự tiến bộ nhanh lẹ về KH-KT, các nƣớc phƣơng Tây đang trở thành những đất nước phát triển về kinh tế và hùng mạnh về quân sự. Phụ thuộc vào các xu núm đó, những nƣớc này đua nhau đoạt được thế giới. Cùng với bài toán biến các nƣớc ngơi nghỉ châu Á, châu Phi và châu mỹ La tinh thành trực thuộc địa của các cƣờng quốc châu Âu, thanh lịch phƣơng Tây đang truyền bá khắp nỗ lực giới. tuy trong lịch sử dân tộc thế giới sẽ tồn tại đều nền hiện đại nhƣ vậy, nhƣng những nền đương đại ấy không phải hoàn toàn khác biệt với nhau. Thông qua các chuyển động nhƣ chiến tranh, buôn bán, truyền giáo... Những nền tân tiến ấy đã đƣợc tiếp xúc với nhau, cho nên vì vậy đã học tập lẫn nhau.

Bạn đang xem: Bài giảng lịch sử văn minh thế giới

Câu hỏi gợi ý học tập

Phân biệt các khái niệm “văn minh”, “văn hóa”, “lịch sử văn minh”? bí quyết nhận diện một nền văn minh? Ý nghĩa của việc học tập lịch sử hào hùng văn minh nuốm giới? Đến thời kì quốc gia thống nhất: ngoài các thần địa phƣơng còn lộ diện thần chính của các trung trung ương lớn. Ngƣời Ai Cập thờ thần Ra, thánh Ptah (thần sáng tạo vũ trụ và con ngƣời), thần Amon, thần Osiris, ... Trong số ấy thần Osiris đƣợc thờ cúng thông dụng nhất. Hằng năm, lễ thờ thần Osiris đƣợc tổ chức kéo dãn dài 28 ngày với lễ cày ruộng, lễ gieo hạt. Ngƣời Ai Cập có niềm tin rằng linh hồn là bất tử, việc an táng thi hài gắn sát với quan niệm hồn và xác. Chính vì vậy, khi nhỏ ngƣời bị tiêu diệt đi, cần phải giữ lại xác đó. 4. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc* Với phần nhiều điều kiện tự nhiên và thoải mái thuận lợi,Ai Cập thời cổ truyền đã thiết kế nhiều công trình xây dựng kiến trúc và điêu khắc nhƣ kim tự tháp, những thành phố cổ và đền đài, chế tạo ra dựng các Pharaon, thần linh với cột đá. Kim tự tháp là thành tựu rất nổi bật nhất của phong cách xây dựng Ai Cập cổ đại. Cho tới nay, ngƣời ta đang phát hiện nay đƣợc 138 kim từ bỏ tháp, đa số là khu vực ở phía Bắc Ai Cập gần hà thành Cairô nằm tại vị trí phía Tây sông Nile. Ngƣời khai công xây dựng kim từ bỏ tháp đầu tiên là Inhôtép từ vƣơng triều III. Tháp này đƣợc thành lập ở Saquran cao 60m, đáy hình chữ nhật 120m x 106m, xung quanh có điện thờ. Từ vƣơng triều IV, kim từ bỏ tháp đƣợc xây dựng các hơn, có quy mô với kết cấu trả chỉnh, kỹ thuật tinh xảo và thẩm mỹ trang trí đạt đến chuyên môn cao: nhƣ tháp Guizet, mỗi cạnh khoảng chừng 157m, cao 102m; tháp Kêphren cao 134m, từng cạnh khoảng chừng 215m. Khá nổi bật nhất là kim từ tháp Kêốp, cao 148m, cạnh 270m, tốn khoảng chừng 23 triệu cục đá và buộc phải mất 30 năm mới tết đến xây dựng xong. Điêu khắc, ngƣời Ai Cập cũng đạt trình độ cao, đặc biệt là khắc tƣợng Spinx (Nhân sƣ) sinh sống tháp Kêphren, đầu ngƣời mình sƣ tử, cao 20m, dài 46m. Các công trình kim từ tháp, điêu khắc, phong cách thiết kế đều là hiệu quả của quá trình la đụng và đỉnh cao sáng tạo của con ngƣời ở lƣu vực sông Nile. 4. Chữ viết với văn học* Chữ viết : Chữ viết Ai Cập ra đời cuối thiên niên kỷ IV TCN, lúc đầu là chữ tƣợng hình gồm các kí hiệu đƣợc vun trên bãi cát, bên trên tảng đá, lá cây cùng mảnh xƣơng. Trong quá trình sử dụng ngƣời Ai Cập đã cải tiến chữ viết cho đơn giản, hệ thống chữ viết Ai Cập bao gồm 700 kí hiệu, 21 dấu hiệu chỉ phụ âm. Hiện thời chữ viết đƣợc lƣu lại các nhất nghỉ ngơi trong văn phiên bản tôn giáo, đƣợc tương khắc trên các phiến đá, hành lang, lăng tuyển mộ của vua, ghi chép những nghi lễ, phương thức sinh hoạt của những Pharaon và các tầng lớp cận thần. Cuối cầm cố kỉ XVIII, ngƣời Pháp phát hiện tại một tấm đá làm việc ngoại vi thành Roset, tả ngạn sông Nile. Trên cục đá dài 112cm, rộng 71cm có tương đối nhiều loại chữ không giống nhau. Năm 1790, sau khá nhiều đợt tìm hiểu của các nhà khoa học Anh với Pháp, ngƣời ta bắt đầu lập đƣợc hệ thống phƣơng pháp đọc chữ tƣợng hình Ai Cập. Văn học : trong hàng chục ngàn năm cải tiến và phát triển lịch sử, cƣ dân Ai Cập đã trí tuệ sáng tạo ra nền văn học phong phú về nội dung, phong phú về thể loại. Hầu hết tác phẩm thơ ca,

truyện đề cập đều tập trung phản ánh hiện thực xã hội. 4. Khoa học tự nhiên - Về số học : thời trung vƣơng quốc, ngƣời Ai Cập đang tìm ra hệ số đếm cơ số 10, bí quyết giải phƣơng trình bậc nhất. - Về hình học : Ngƣời Ai Cập đang biết tính diện tích s tam giác, tứ giác, tính thể tích tháp lòng hình vuông, biết số = 3,1416... - Thiên văn học : Dân cƣ khu vực sông Nile sẽ phát hiện tại nhiều do sao (Bắc Đẩu, Thiên Lang...), lập ra lịch, 1 năm có 365 ngày, phân thành 12 tháng, 3 mùa, từng mùa 4 tháng. Ngày nay, bởi phƣơng một thể đo thiết yếu xác, ngƣời ta thấy các thi hài của những Pharaon vào kim tự tháp phần nhiều đƣợc đặt cho mặt hƣớng về sao Bắc Đẩu, không nên số không quá vài phút. - Về y học : tự thời cổ vƣơng quốc, ngƣời Ai Cập sẽ hiểu biết về cấu tạo cơ thể bé ngƣời tìm những loại dung dịch chữa dịch và thuật ƣớp xác. Những thi hài của Pharaon còn đƣợc lƣu lại đến thời nay là thành công của ngành y học tập Ai Cập. Sách dung dịch (Papyrus Medical) đƣợc biên soạn khoảng năm 1500 - 1450 TCN. Phần đông giá trị trí thức của cƣ dân sông Nile đƣợc lƣu giữ bảo tồn trong thƣ viện của Alexandroa. Gồm hơn 50 cuốn sách, có đủ các nghành nghề dịch vụ đã đƣợc những nhà công nghệ sƣu tầm và bảo quản. Đó là kho tàng văn hóa truyền thống vô giá không chỉ là của quần chúng. # Ai Cập mà còn là di sản của văn hóa nhân loại.

Câu hỏi lí giải ôn tập

mục đích của đk tự nhiên đối với sự ra đời nền cao nhã Ai Cập? những thành tựu có mức giá trị lâu dài trong nền tao nhã Ai Cập? phép tắc về thu sản phẩm của các thành phần dân cƣ trong làng hội, trong đó chú trọng tới những ngƣời canh tác ruộng đất công. Chế độ về vay mượn nợ và không trả nợ. Lý lẽ về buôn bán. Cách thức về hôn nhân gia đình và mái ấm gia đình trong đó nói tới quyền vượt kế tài sản. Ngoài ra còn bao hàm quy định về xử phạt, nút trả công đến ngƣời trị bệnh, mướn mƣớn... Cầm lại: Bộ cơ chế Hamurabi sẽ phản ánh các chuyển động kinh tế, chủ yếu trị, văn hóa, xóm hội vào vƣơng quốc cổ Babylon. Bộ luật không chỉ có có chân thành và ý nghĩa về mặt pháp lí mà còn tồn tại giá trị tƣ liệu cho núm giới nghiên cứu về vƣơng quốc này. Là bộ phép tắc thành văn cổ nhất, hoàn hảo nhất của các giang sơn cổ đại phƣơng Đông nói chung và khu vực Tây Á nói riêng. 3. Gần như thành tựu về văn minh* 3. Tín ngưỡng* Ngƣời Lƣỡng Hà tôn thờ gần như vị thần riêng liên quan đến trồng trọt, chăn nuôi và rất nhiều hiện tƣợng thiên nhiên nối liền với cuộc sống gần gũi thƣờng ngày nhƣ: thần khía cạnh Trời (Samat), thần Đất (Enlin), thần Ái Tình (Istaro), thần bà mẹ (Ihana), Thần biển (Ea)... Ngƣời ta còn xây dựng nhiều đền, miếu cúng thần do những tăng lữ tiến hành nhiều nghi lễ khôn cùng phức tạp. Ngƣời Xume (Lƣỡng Hà) không quan niệm mối dục tình giữa linh hồn với thể xác sau thời điểm chết nhƣ ngƣời Ai Cập. 3. Chữ viết* Đầu thiên niên kỉ III TCN, ngƣời Xume (Lƣỡng Hà) đã sáng chế ra chữ viết theo kiểu chữ tƣợng hình. Sau đó, chữ viết ngày càng đơn giản hóa, gọn gàng nhẹ cùng chỉ đánh dấu những nét quánh trƣng, chế tạo thành hệ thống chữ tƣợng hình. Những văn bản thời xƣa của vùng Tây Á dùng nhiều loại chữ viết này để lưu lại tình hình sinh hoạt ghê tế, buôn bản hội cũng nhƣ những cốt truyện chính trị thời đó. Đây là nguồn tƣ liệu lớn có giá trị. 3. Văn học nghệ thuật* Văn học : bao gồm hai loại: văn học tập dân gian truyền miệng cùng thơ ca. Nội dung của những dòng văn học này đa phần phản ánh tín ngƣỡng và cuộc sống hằng ngày của dân chúng lao động. Điển hình là nhị tập trƣờng ca: thi phẩm Enuma Elet và anh hùng ca Gimgamet. Ngoại trừ hai nội dung đa phần trên, văn học thời kì này còn bội phản ánh mối quan hệ giữa bé ngƣời với từ bỏ nhiên, tự nhiên và thoải mái và bé ngƣời, cuộc đương đầu vật lộn với vạn vật thiên nhiên để bảo đảm sự sống, phòng hạn hán, bằng hữu lụt để đảm bảo an toàn cuộc sống lặng bình. Nghệ thuật : Ngƣời Lƣỡng Hà đã thiết kế đƣợc các cung điện, đền, miếu bự ở nhì trung tâm lớn là Xume với Atcat và các thành bang Ua, Kit... đạt chuyên môn kiến trúc cao. Trong những công trình phong cách thiết kế cao đƣợc reviews là vƣờn treo Babylon - đây là một vào bảy kì quan liêu của cố gắng giới. Do có điều kiện thuận lợi về kinh tế, chủ yếu trị và vị trí địa lí nên thành Babylon đã trờ thành trung tâm u ám và đen tối phồn thịnh. Trải trải qua nhiều bƣớc thăng trầm của định kỳ sử. Đến đầu vắt kỉ VII TCN dƣới triều đại vua Nabucodonossor (604- 561 TCN), Babylon đƣợc hồi sinh. Vƣờn treo Babylon là một trong những khuôn viên hình vuông, cấu tạo kiểu dốc bậc, các tầng hiên xếp ông chồng lên nhau và toàn cục công trình cao cho tới 77m, bao gồm 4 tầng, từng tầng là một trong những vƣờn cây. Mặt bằng của từng tầng đƣợc lát bởi những phiến đá to hết sức khít che một lớp cói mỏng, đổ đất lên để trồng cây. Đây là một công trình bản vẽ xây dựng hết mức độ độc đáo, cung điện trong phòng vua cùng vƣờn treo tạo ra thành một quần thể phong cách thiết kế hùng vĩ. Nhƣng toàn bộ công trình đã bị tàn phá, chôn vùi dƣới phần đông lớp khu đất sâu. 3. Thành tích khoa học tự nhiên* Về toán học : Do nhu cầu của vấn đề đo đạc ruộng bậc thang, đào đắp kênh tƣới, tạo cung điện, cƣ dân Lƣỡng Hà đã biết đến những con số và đƣa ra cách làm tính diện tích các hình. Họ mang số 5 có tác dụng số trung gian để đếm số hạng phải chăng hoặc cao hơn nữa 5. Sử dụng cơ số 60 (nay vẫn cần sử dụng trong khối hệ thống đo thời gian: giờ, phút, giây) phép khai căn, lấy dấu tròn nhằm chỉ độ. Khi đo đạc ngƣời ta biết dùng số = 3 nhằm tính diện tích và chu vi hình tròn, biết tính hình trụ của tam giác vuông. Thiên văn học : Ngƣời Babylon đã khám phá ra 5 thế giới của khía cạnh trời (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Hải vƣơng tinh), biết khoảng quỹ đạo của những hành tinh, nghiên cứu hiện tƣợng sao chổi, sao băng, nhật thực, nguyệt thực, cồn đất, tính lịch theo phương diện trăng: 1 năm có 12 tháng, xen kẽ một tháng đủ, một mon thiếu, tổng số là 354 ngày. Sử dụng ánh phương diện trời với nƣớc chảy để đoán giờ. Về y học : chữa trị nhiều căn bệnh về tiêu hóa, hô hấp, thần kinh, nhức mắt. Hình thành nhiều ngành nhƣ nội khoa, ngoại khoa, giải phẫu. Mặc dù nhiên, vì chưng tín ngƣỡng ma thuật siêu nhiều, hiện nay còn lƣu lại ảnh thần bảo hộ y học, biểu tƣợng bé rắn quấn quanh dòng gậy.

Câu hỏi gợi ý ôn tập

hầu hết thành tựu có giá trị dài lâu trong nền sang trọng Lƣỡng Hà cổ đại? trình diễn thành tựu phong cách thiết kế văn minh Lƣỡng Hà cổ đại?

Ả rập siêu trau chuốt, dễ thuộc dễ nhớ, và bởi Đạo Hồi đƣợc truyền bá rộng rãi nên ngôn ngữ Ả Rập cũng đƣợc thịnh hành ở số đông nơi cơ mà đạo Hồi có mặt. - tất cả Lục tin (Tin Chân Thánh, Thiên sứ, Sứ giả, kinh thánh, chi phí định, Kiếp sau) với Ngũ trụ (Niệm (Jihat), Lễ (Salaat), Trai (Ramadan), Khóa (Sakiat), Triều (Hajat). - Là tôn giáo ko thờ hình ảnh tƣợng, không hàng giáo phẩm (chỉ có các Imâm xƣớng lễ), đề cao phái nam do đó gồm có quy định diễn đạt nam tính; để râu dài, ý niệm âm nhạc và thiếu nữ là cám dỗ đề nghị quy định thiếu nữ che mặt khi ra đƣờng với nhạc cụ 1-1 điệu, ko vẽ hình ngƣời nhất là phụ nữ... 3. Khoa học tự nhiên Ngƣời Hồi giáo quan tiền niệm tìm hiểu khoa học tập là sẽ đi trên nhỏ đƣờng của Thánh A la, do đó khoa học siêu đƣợc đề cao. - Toán học: kế thừa sâu sắc toán học tập Ấn độ, Hy-La nhƣng trí tuệ sáng tạo thêm phép lƣợng giác, giải phƣơng trình bậc 3, 4. - đồ dùng lý: cũng kế thừa sâu sắc các thành quả Hy-La cùng Ấn độ, nhƣng tập đúng theo thành dự án công trình chuyên về quang học, đặc biệt quan trọng thuyết về khúc xạ ánh nắng qua gƣơng cầu lồi lõm. - Hóa học: có những thành tựu pha trộn a xit từ dấm thực vật, chế rƣợu Rum từ bỏ mía, chế tạo nồi chƣng nƣớc tinh khiết, quan trọng đặc biệt ngành giả kim thuật. - Thiên văn: do đời sống du mục yêu cầu ngƣời Ả rập có đk quan sát thai trời, hơn nữa do yêu ước của việc hành lễ đạo Hồi, nên có rất nhiều thành tựu : hồ sơ về 5015 ngôi sao, 47 chòm sao, gia thuyết trái đất tròn cùng với chu vi 35 vạn km, mặt trời không phải là trung trung tâm của vũ trụ, bên trên trái đất bao gồm 7 miền khí hậu. - Y học: là nước nhà có sự nghiệp y tế tiến tiến nhất thời trung đại: các khoa, bộ môn: tây y, nội khoa, ngoại khoa, dƣợc khoa, dƣỡng sinh, tâm lý trị liệu, đồ vật lý trị liệu. Có hệ thống y tế cùng đồng, y tế tự thiện... 3.

Xem thêm: Hướng Dẫn Cách Tách Riêng Họ Đệm Và Tên Trong Excel, 3 Cách Tách Họ Tên Trong Excel Nhanh Và Đơn Giản

Giáo dục Với quan liêu niệm giáo dục là để mở rộng tri thức đƣa những tín thứ bƣớc trên bé đƣờng của Thánh A la, ngƣời Ả rập cực kỳ coi trọng những nhà khoa học, đơn vị giáo “ Mực của những nhà chưng học cũng rất thiêng như máu của các chiến binh” , công việc biên dịch cũng khá đƣợc đề cao, đặc biệt quan trọng Ả rập vẫn mời tương đối nhiều nhà bác học, giáo sƣ phƣơng Tây sang dạy tại các trƣờng đại học. Vì chưng vậy nền giáo dục đào tạo Ả rập có những thành tựu cực kỳ rực rỡ: hệ thống giáo dục từ tiểu học lên tới mức đại học, học tập toàn diện, có rất nhiều mô hình dạy dỗ học, bên trên đế quốc Ả rập có tương đối nhiều trƣờng Đại học béo giống nhƣ những viện đại học: Batđa, Coócđôba, Cai rô... 3. Văn học và nghệ thuật Văn học - Do bao gồm sự thừa kế tinh kiểu thiết kế học Đông Tây, lại có điều kiện kinh tế hơn nữa chịu hình ảnh hƣởng sâu sắc của tôn giao nên văn học tập Ả rập hết sức đặc sắc. - kinh Cô ran là 1 trong tác phẩm văn học to đùng kết tinh tài tình trí tuệ ngƣời Ả rập, là một trong những công trình khổng lồ về lịch sử vẻ vang Ả rập, trong đó có nhiều câu chuyện dân gian, truyền thuyết, ngụ ngôn... - ngàn lẻ một tối (264 câu chuyện) là dự án công trình đồ sộ của biết từng nào văn nhân nghệ sĩ, với khá nhiều thể loại, kể đến đều hạng ngƣời, có giá trị giáo dục và đào tạo cao, là nguồn cấu tạo từ chất phong phú mang đến các mô hình sân khấu và nghệ thuật. Nghệ thuật: - Đặc sắc tốt nhất là dệt thảm len, thảm nhung với trung trọng tâm là cha tƣ (Iran ngày nay), mặc dù chỉ trang trí họa tiết thiết kế hoa văn cây

là cùng chữ Hồi giáo giải pháp điệu nhƣng cấp thiết bắt chƣớc đƣợc. - Hội họa và âm thanh tuy đối kháng điệu nhƣng cũng có thể có nét riêng đề xuất vẫn rất gợi cảm và hấp dẫn - phong cách thiết kế mang đậm màu men tôn giáo: chế tạo theo triết lỳ Hồi giáo (Vòm củhành, hình móng chiến mã cách điệu, vành trăng lƣỡi liềm, triết lý số 4, loáng đạt, chính giữa có nguồn nƣớc...), các công trình Thánh thất, Thánh đƣờng, cung điện lộng lẫy, hoàn mỹ mang đến từng chi tiết.

Câu hỏi gợi ý ôn tập

quan hệ giữa đạo Hồi cùng với nền hiện đại Ả rập. Đặ c điểm và phần đa đóng góp đặc biệt quan trọng của tao nhã Ả rập thời trung đại? cùng với Sankrit, cƣ dân Ấn Độ còn dùng tiếng Pali, mà các đại lý của nó là khẩu ngữ vùng Magada nhằm viết kinh. Vì chưng sự cải cách và phát triển của khẩu ngữ này nhưng tiếng Pali phát triển thành một các loại từ ngữ nhƣ tiếng Phạn. Hiện nay nay, ở các nƣớc Phật giáo phái tè thừa thịnh hành nhƣ Srilanca, Mianmar, Thái Lan, tiếng Pali vẫn đƣợc thực hiện nhƣ một loại ngôn từ mà giới sƣ sãi dùng làm tụng kinh. Ngữ điệu Ấn Độ phức tạp đã tạo đk cho nhiều học giả chuyên tâm phân tích về ngôn từ học. Học giả Panini là ngƣời đang viết ra một quyển ngữ pháp giờ Phạn có hình ảnh hƣởng cực kỳ lớn so với môn đối chiếu ngữ học châu Âu hiện tại đại. 2. Đạo BàLamôn cùng Ấn Độ giáo, Đạo Phật những trào lưu giữ triết học Ấn Độ.* 2.2. Đạo Bà Lamônvà Ấn Độ giáo** _ Đạo Bà Lamôn:_ là tôn giáo nhiều thần cổ xƣa độc nhất của Ấn độ, không tồn tại ngƣời sáng lập, không tồn tại tổ chức giáo hội. Tôn giáo này còn có những nghi lễ hà khắc: Nhân tế, Mã tế, tục Sa ti. Đối tƣợng thờ cúng của tôn giáo này là nhiều thần trong đó đặc biệt quan trọng nhất là Thần sáng tạo, Thần tiêu diệt và Thần bảo vệ. Học thuyết là các tập tởm Vê nhiều sớm cùng Vê đa muộn. đều tƣ tƣởng đặc sắc của tôn giáo này là: Ta cùng Thần là một, nghiệp báo luân hồi, Giải bay và bé đƣờng giải thoát. Vị sự bảo đảm đặc quyền, sệt lợi mang đến các quý phái Bà Lamôn, đảm bảo sự không đồng đẳng trong làng mạc hội do vậy mặc dù Bà Lamôn thuở đầu đƣợc truyền bá rộng rãi trong cƣ dân Ấn Độ bắt buộc nhƣờng chỗ cho 1 tôn giáo new là Đạo Phật. Nhƣng sau đó, Đạo Phật yêu cầu nhƣờng chỗ đến Hindu - tôn giáo lớn số 1 ở Ấn Độ- sẽ là Ấn Độ giáo. * Ấn Độ giáo: là đạo Balamôn cải cách và phát triển lên. Trên cửa hàng đạo bố la môn, đạo Hin đu là sự phát triển cả về kinh điển, giáo lý, số đông lễ nghi, con đƣờng giải thoát. Điểm rực rỡ nhất của Hinđu giáo : đó là một trong những tôn giáo mở, nó không chấm dứt tiếp thu hầu như yếu tố ngoài. Con đƣờng giải thoát với 2 xu hƣớng tuy nhiên song vừa bí dục vô giới hạn vừa cao siêu thanh tịnh cũng chính là một điểm khác biệt của nó, chính vì vậy nó “Vừa là 1 trong tôn giáo ở trong nhà sƣ vừa là một trong những tôn giáo của vũ nữ”. Đạo Hinđu vừa phản ánh đúng thực tại làng hội lại vừa gồm có điểm hữu ích cho kẻ thống trị thống trị nên nó bắt rễ sâu vào cuộc sống xã hội Ấn độ. Ấn Độ giáo thờ cha vị thần thƣợng đẳng: Brama (sáng tạo), Vishnu (bảo tồn) cùng Shiva (hủy diệt). Trong khi còn thờ những thần lớn, bé dại khác nhau phần lớn là hòa mình của Vishnu cùng Shiva. Ấn Độ giáo ngày càng phát triển và béo mạnh, biến chuyển quốc giáo của Ấn Độ (chiếm 80% dân số). 2.2. Đạo Phật* thành lập và hoạt động từ ráng kỉ VI TCN. Theo truyền thuyết thần thoại do Xíchđạtđa Gôtama, hiệu là Xariamuni mà lại ta quen call là yêu thích Ca Mâuni (563 - 483), con của vua Suđôđana nƣớc Kapilavaxtu (một phần miền nam nƣớc Nêpan và là bộ phận của Ấn Độ ngày nay). Văn bản học thuyết của Đạo Phật là lí giải về nỗi khổ đau với giải bay nổi khổ đau... Chỉ chủ yếu là việc cứu vớt. Tập trung trong tứ diệu đế (bốn nghĩa lí vô cùng cao) gồm những: khổ đế, tập đế, khử đế cùng đạo đế. Tại Đại hội Phật giáo lần trang bị IV đƣợc tập trung ở Casơmia đã tạo nên hai phái Đại thừa cùng Tiểu thừa. Phái Đại vượt coi Phật ưa thích Ca là vị thần cao nhất của Đạo Phật. Lân cận Phật thích Ca còn tồn tại các vị thần khác nhƣ Adi đà, Di lặc, và các Quan Âm người thương Tát... Phái Đại thừa quan tâm sƣ sãi, coi họ là người trung gian giữa tín thiết bị và người tình tát. Sự riêng biệt giữa phái Đại thừa với Tiểu thừa còn thể hiện: Phái Đại thừa mang áo nâu, từ lao động kiếm sinh sống Phái tè thừa mặc áo vàng, đi khất thực. Đến thời Gúpta, thế kỉ V SCN, phật giáo không duy trì đƣợc vị trí nhƣ những thời kì trƣớc mà dần dần nhƣờng chỗ cho Ấn Độ giáo - Đạo Hindu. Ngoài ra tôn giáo lớn trên trên đây Ấn Độ còn tồn tại hàng trăm tôn giáo, tín ngƣỡng khác nhau, nhƣng các tôn giáo tuy bao hàm điểm khác hoàn toàn thì ngàn đời ni vẫn phổ biến sống tự do với nhau, làm ra đời sống trung ương linh vô cùng nhiều mẫu mã ở Ấn độ... 2.2. Những trào lưu triết học của Ấn Độ* Ấn Độ là trong số những cái nôi của triết học phƣơng Đông. Khối hệ thống triết học hoàn chỉnh của Ấn Độ bao hàm các quan niệm về tôn giáo, vũ trụ, nhân sinh, tƣ duy, tình cảm đến các hoạt động vui chơi của các nắm hệ triết gia. Có nhiều trƣờng phái nhƣng tựu trung lại có 2 phái: Phái thiết yếu thống: với 6 hệ phái với phái tà giáo bao gồm 3 hệ phái. Đặ c điểm của triết học Ấn độ: Đề cập đến tất cả các vụ việc cơ phiên bản của triết học hiện đại, trong các số đó phần nhộn nhịp và nhiều sức sống tuyệt nhất là phần triết học nhân bản. Triết học tập Ấn độ có hình thức biểu đạt, Triết học tập Ấn và tôn giáo đan xen với nhau, làm cho vẻ rất đẹp thâm è cổ và bí mật Tử tƣởng rực rỡ nhất vào triết học Ấn là tƣ tƣởng về con đƣờng giải thoát

2.2. Văn học

Văn học tập Ấn Độ đa dạng và giàu bạn dạng sắc: các lễ hội, tôn giáo, tập tục dân gian tạo nên ngƣời Ấn Độ sảm xuất ra các bạn dạng trƣờng ca và văn học. Phần lớn các thắng lợi văn học truyền thống Ấn Độ hầu như đƣợc thể hiện bằng giờ Phạn dƣới nhì dạng hầu hết là ghê Vêđa với sử thi. Gớm Vêđa: tất cả 4 tập, 3 tập đầu là những bài bác ca và số đông lời cầu nguyện phản ánh quá trình ngƣời Arian xâm nhập Ấn Độ, sự tan rã của cơ chế thị tộc với cuộc đấu tranh chinh phục tự nhiên. Còn tập 4 đa phần đề cập tới việc phân biêt sang trọng và cả tình thương lứa đôi. Cƣ dân Ấn Độ cổ kính để lại 2 cỗ sử thi nổi tiếng: Mahabharata cùng Rayamayana. Mahabharata: bao gồm 18 chƣơng với ngay sát 220 câu thơ đƣợc xem như là bộ sử thi lớn số 1 thế giới. Câu chữ cơ bản của nó nói đến cuộc nội chiến xẩy ra trong nội cỗ của mẫu họ Bharata ở khu vực miền bắc Ấn Độ. Rayamayana: tất cả 7 chƣơng cùng với 48 câu thơ nói đến mối tình giữa hoàng từ Rama với cô bé Sita xinh đẹp và thủy chung. Hoàng tử Rama đƣợc xem là hóa thân của thần Visnu nhằm bào vệ điều thiện và hủy diệt cái ác. Hai bộ sử thi này đƣợc coi là lớn duy nhất Ấn Độ, là hai viên ngọc quý duy nhất trong kho tàng văn học Ấn Độ cổ đại. Thời Trung đại, văn học Ấn Độ có bƣớc tiến new về sảnh khấu với văn học. Bên văn xuất sắc Gupta là Katlidasa ở cố kỉ V vẫn có ảnh hƣởng béo đến trào lƣu văn học new này. Ông là tác giả của những vở kịch lừng danh “Lòng gan góc của Vravasi” cùng truyện “Mƣời ông hoàng”. Ráng kỉ XII - XV, văn học Ấn gồm điều kiện cách tân và phát triển mạnh. Thời gian này mở ra các người sáng tác nổi giờ nhƣ Cabia (1440-1518), là một nhà tƣ tƣởng, một thi sĩ có tài năng của Ấn Độ, đã trình bày tƣ tƣởng của chính mình bằng một lối văn giản dị, dƣới bề ngoài những câu thơ bài hát dễ dàng nhớ nhằm nhân dân có thể hiểu đƣợc. các nƣớc Đông phái mạnh Á các chịu ảnh hƣởng thâm thúy của nền bản vẽ xây dựng và chạm trổ Ấn Độ nhƣ Mianmar, Thái Lan, Lào, Campuchia, Indonesia cùng Việt Nam. 2. Công nghệ - kĩ thuật* Thiên văn học : ra đời từ siêu sớm nghỉ ngơi Ấn Độ, thành phầm thiên văn học cổ độc nhất vô nhị là Xitdanca thành lập và hoạt động năm 425 TCN. Chúng ta đã nghe biết nhật thực, nguyệt thực, hạ chí, đông chí, xuân thu cùng phân thu; trái đất, phương diện trăng hầu hết là hình cầu, biết sự tải của các ngôi sao chính cũng nhƣ rõ ràng đƣợc 5 hành tinh: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Hải tinh. Đặc biệt ngƣời Ấn Độ biết chia 1 năm làm 12 thángtheo chu kì khía cạnh trăng, từng tháng 30 ngày, cứ 5 năm tất cả một tháng nhuận. Toán học : Ngƣời Ấn Độ cổ đại tất cả đóng góp quan trọng trong việc phát minh ra phương pháp đếm của hệ số 10, trong các số ấy có số 0 nhưng mà ngƣời Ấn Độ điện thoại tư vấn là Synhia (tiếng không). Thông số đếm của Ấn Độ đƣợc xem như là hệ số hoàn thành xong nhất trong tất cả mọi hệ số đếm thời cổ đại. Bọn họ biết đại số từ hết sức sớm với tất cả các số căn, số âm, những quy tắc về hoán vị, tổ hợp. Đến cố kỉ VIII, ngƣời Ấn Độ sẽ giải đƣợc các phƣơng trình vô định bậc 2 mà châu Âu ngay gần 1000 năm sau mới biết cách giải. Ngƣời Ấn cũng biết hình học, biết tính diện tích những hình chữ nhật, hình vuông, hình tam giác cùng biết tính một giải pháp khá đúng đắn số = 3,1416; bên cạnh đó biết đƣợc cả những các đại lý của lƣợng giác học. Y học : cũng đạt các thành tựu lớn, các thầy dung dịch Ấn Độ sẽ biết cần sử dụng phẫu thuật nhằm chữa dịch nhƣ cắt màng mắt, đem sỏi thận, rước thai, nắn lại các chỗ xƣơng gãy... Nhiều tác phẩm y học tập đƣợc xuất bản: “Y học toát yếu” (625), “Luận cảo về trị liệu” (thế kỉ XI), “Về giải phẫu cùng sinh lí của Bava Mixra” (1550), “Trị bệnh dịch bằng các loại thực vật”, tìm thấy nhiều nhiều loại cây có mức giá trị trị bệnh. Quyển trường đoản cú điền đƣợc thảo thay từ cầm kỉ XI của Surôxva (liệt kê cây thuốc và giải pháp điều trị). Các sách dung dịch của Ấn Độ nổi tiếng và có tác dụng trong thực tế. Thế nên đƣợc dịch ra bằng tiếng Ả Rập. Ngƣời Ả Rập đã mời các danh y Ấn Độ thanh lịch mở bên thƣơng và trƣờng dạy dỗ y khoa mang lại họ. Hóa học Ấn Độ cũng thành lập và hoạt động sớm và cải tiến và phát triển do yêu cầu của kĩ nghệ nhuộm, ở trong da, sản xuất xà phòng, thủy tinh... Đặc biệt kinh nghiệm luyện sắt sống Ấn Độ đạt mức mức hoàn hảo. Cái cột fe Đê li cao hơn 7m, đƣờng kính 40cm, nặng nề 6,5 tấn đƣợc dựng lên vào năm 380 lúc nào thì cũng bóng nhẵn, mặc dù để xung quanh trời cũng không bị hoen rỉ. Từ nuốm kỉ VI, ngƣời Ấn Độ đang đạt trình độ cao về những kĩ nghệ hóa học nhƣ chế tạo các loại thuốc mê, dung dịch ngủ, chế tạo các muối hạt kim loại... => cầm lại, thởi cổ-trung đại, Ấn Độ đạt đƣợc phần đa thành tựu văn hóa rực rỡ. Nền văn hóa truyền thống đó nhằm lại những dấu ấn đậm nét, mang bạn dạng sắc dân tộc khác biệt đã khiến cho Ấn Độ phát triển thành một trung trung tâm văn minh béo vào loại hàng đầu của nhân loại cổ trung đại. Nền văn hóa ấy đã hình ảnh hƣởng rất thâm thúy tới sự trở nên tân tiến của Ấn Độ trong các giai đoạn về sau và đã bao gồm những đóng góp rất quan trọng vào nền tiến bộ của gắng giới.

Câu hỏi hướng dẫn ôn tập

hầu hết thành tựu khá nổi bật trong lịch sử vẻ vang văn minh Ấn Độ thời cổ - trung đại? mối quan hệ giữa tôn giáo với những thành tựu thanh tao trong lịch sử dân tộc Ấn Độ cổ - trung đại? bởi sao Ấn Độ đƣợc ca ngợi là “xứ sở của Thần linh”?

Chƣơng III VĂN MINH TRUNG QUỐC

**1. Các đại lý hình thành nền lịch sự Trung Quốc

Điều kiện tự nhiên và dân cư** Nền cao nhã Trung Hoa xuất hiện thêm trên nhì lƣu vục sông: Hoàng Hà (5464km) cùng Trƣờng Giang (5800km), với đông đảo đồng bằng rộng lớn: Hoa bắc, Hoa trung cùng Hoa nam phì nhiêu rất dễ ợt cho bài toán sản xuất nông nghiệp, trồng dâu nuôi tằm dệt ra một thiết bị tơ lụa giỏi hảo. Ở đây cũng có thể có thứ đất nung trắng để gia công nên thiết bị gốm sứ gắn liền với tên nƣớc trung hoa từ thời kỳ cổ đại. Hệ sinh đồ cũng vô cùng đa dạng với hàng vạn cây làm cho thuốc quý, cùng vô vàn những động vật hoang dã quý hiếm. Trung quốc cổ cũng tương đối giàu khoáng sản quan trọng cho việc cách tân và phát triển những ngành nghề thủ công đa dạng. Cƣ dân: ko phải là 1 dân tộc thuần nhất và duy duy nhất mà là sự kết hợp của không ít giống ngƣời khác nhau. Cƣ dân đầu tiên đến vùng Hoàng Hà là hai bộ lạc Hạ cùng Thƣơng. Hạ chưa hẳn là dân bạn dạng địa cơ mà là những cỗ tộc du mục thuộc giống như Mông Cổ. Đến giữa cầm kỉ XI TCN, giữa hai cỗ tộc Hạ cùng Thƣơng bao gồm sự đồng hóa, đƣa cho sự ra đời của một bộ tộc thống duy nhất đƣợc điện thoại tư vấn là Hoa Hạ. Trong những khi đó sống lƣu vực sông Trƣờng Giang là địa phận cƣ trú của những bộ tộc đƣợc hotline là Man, Di, hoàn toàn khác cƣ dân vùng Hoàng Hà từ nguồn gốc tới ngôn ngữ, nghệ thuật, phong tục tập quán... -* Để gồm đƣợc sức khỏe trong quá trình trị thủy, phòng ngoại xâm, cùng không xong xuôi mở rộng bờ cõi cƣơng vực, cƣ dân cổ Trung Hoa cần có tính thống độc nhất vô nhị cao trong cùng đồng, và xây dựng cỗ máy chính quyền chuyên chế tập trung quyền lực tối cao cao độ, công ty nƣớc cổ đại nước trung hoa đã sớm mở ra vào khoảng tầm thiên niên kỷ III TCN. 1. Sơ lược lịch sử vẻ vang cổ trung đại Trung Quốc* Vào thiên niên kỉ III TCN, china bƣớc vào thời gian tan chảy của công thôn nguyên thủy với là thời kì vượt độ đưa sang buôn bản hội có kẻ thống trị và bên nƣớc. Đây là thời gian hình thành bộ lạc lớn mạnh do Đƣờng, Nghiêu, lẩn thẩn Thuấn, Hạ Vũ kế tiếp nhau có tác dụng thủ lĩnh. Kể từ lúc nhà Hạ ra đời (khoảng nỗ lực kỉ XXI TCN) đến khi triều đại phong kiến sau cùng của trung hoa bị lật đổ vày cuộc CMTS Tân Hợi (1911), văn minh trung quốc đã trải qua nhì thời kì lớn: _- Thời kì chiếm phần hữu bầy tớ (sự ra đời ở trong phòng Hạ với Thương). _ Thời Tây Chu (thế kỉ XI - IX TCN) kéo dãn dài 300 năm, Thời Đông Chu (770 - 221 TCN): Xuân Thu (770-476 TCN) và Chiến Quốc (475- 221 TCN), - thời kì phong kiến. Thời nhà Tần (221-206 TCN). Thời bên Hán (202 TCN - 8 SCN). Thời đơn vị Tùy (thế kỉ VI-X) Thời bên Đƣờng (618-908). Thời công ty Tống (960-979). Thời công ty Nguyên (1279-1368), Thời nhà Minh (1368-1644) Thời bên Thanh (1644-1911) 2. Thành tựu cao nhã Trung Quốc* 2. Chữ viết* Vào TNK III TCN, chữ viết trung quốc đã ra đời nhƣng là một trong những thứ “văn tự kết thừng”. Đến thời Thƣơng - Ân xuất hiện “văn tự ngay cạnh cốt”. Thời Tây Chu xuất hiện chữ kim văn.